Odszkodowania dla rodzin Sybiraków

Kancelaria Rady Prawnego Sławomira Morlewskiego oferuje udzielenie wsparcia w w uzyskaniu rekompensaty za represje komunistyczne, w tym za pobyt w radzieckim obozie na Syberii. Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółowymi informacjami, a w razie pytań pozostajemy do Państwa dyspozycji.

Kim są Sybiracy?

Sybirakami określa się osoby, które zostały przymusowo deportowane na Syberię oraz inne odległe tereny Związku Radzieckiego w wyniku decyzji podejmowanych przez władze ZSRR w latach 1936-1956. Największe fale deportacji miały miejsce w czasie II wojny światowej oraz bezpośrednio po jej zakończeniu. Tylko w okresie od 1940 do 1941 roku przeprowadzono cztery masowe deportacje obejmujące łącznie setki tysięcy polskich obywateli. Represje powróciły ze zdwojoną siłą po wkroczeniu Armii Czerwonej w 1944 roku, kiedy to tysiące osób zostało aresztowanych i wywiezionych do łagrów w głąb ZSRR.

Zesłani na Syberię trafiali do obozów pracy przymusowej, często nawet bez wyroku jakiegokolwiek sądu – wystarczyło podejrzenie o działalność niepodległościową, przynależność do Armii Krajowej, status urzędnika państwowego, pozycja społeczna albo pochodzenie. Do deportacji kwalifikowano również całe rodziny, w tym dzieci i osoby starsze. Pobyt na zesłaniu trwał wiele lat – w wielu przypadkach do 1956 roku, a dla części osób nawet jeszcze dłużej.

Jakie były poniesione szkody przez Sybiraków oraz ich najbliższych członków rodziny?

Pobyt w sowieckich obozach pracy wiązał się z ogromnym cierpieniem fizycznym i psychicznym. Warunki bytowe w łagrach urągały ludzkiej godności – deportowani byli zmuszani do pracy ponad siły, często przy budowie dróg, w kopalniach, przy wyrębie lasów, w ekstremalnych warunkach klimatycznych, bez dostatecznego wyżywienia, ubrań ani opieki medycznej. Dochodziło do przypadków skrajnego wycieńczenia, poważnych chorób, kalectwa i śmierci.

Ci, którzy przetrwali, często wracali z trwałymi urazami somatycznymi oraz psychicznymi, zniszczonym zdrowiem, rozbitymi rodzinami i niezdolnością do normalnego funkcjonowania społecznego. Trauma zesłania pozostawiła piętno również na dzieciach Sybiraków, które wychowywały się w cieniu milczenia, lęku i niezabliźnionych ran. Takie wydarzenie w historii rodziny w bolesny sposób odbija się na życiu kolejnych pokoleń.

Podstawa prawna do ubiegania się o odszkodowanie lub zadośćuczynienie

Osoby represjonowane przez władze Związku Radzieckiego oraz ich najbliżsi mogą dochodzić roszczeń od Skarbu Państwa na podstawie dwóch aktów prawnych obowiązujących w Polsce:

• ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (tzw. ustawa lutowa),
• ustawa z dnia 14 sierpnia 2020 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom zesłanym lub deportowanym przez władze ZSRR w latach 1936–1956.

Odszkodowania dla rodzin Sybiraków – ustawa lutowa

Ustawa lutowa daje możliwość dochodzenia odszkodowania i zadośćuczynienia zarówno przez osoby represjonowane, jak i – w przypadku ich śmierci – przez małżonków, dzieci lub rodziców. Z kolei ustawa z 2020 roku przewiduje jednorazowe świadczenie pieniężne dla samych Sybiraków – nie podlega ono dziedziczeniu. Warto również wspomnieć, że uznanie deportacji Polaków przez radzieckie organy ścigania za zbrodnię przeciwko ludzkości przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze miało istotny wpływ na ukształtowanie się współczesnych standardów prawnych w zakresie ochrony ofiar represji.

Jakie świadczenie przysługuje Sybirakom?

W myśl ustawy z 2020 roku Sybirak może otrzymać świadczenie pieniężne w wysokości 200 zł za każdy miesiąc zesłania, przy czym kwota ta nie może być niższa niż 2400 zł. Świadczenie jest wolne od podatku i przyznaje się je na podstawie decyzji administracyjnej Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Skorzystanie z tego świadczenia zamyka drogę do uzyskania odszkodowania lub zadośćuczynienia na podstawie ustawy lutowej.

Kto wypłaca odszkodowanie dla rodzin Sybiraków?

Świadczenie jednorazowe przyznaje i wypłaca Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, na podstawie wniosku złożonego przez osobę posiadającą status represjonowanego oraz obywatelstwo polskie. Wypłata następuje w terminie 30 dni od doręczenia decyzji przyznającej świadczenie.

Czy mogę otrzymać odszkodowanie za pobyt ojca w obozie w ZSRR?

Tak – jeśli Państwa ojciec był ofiarą represji sowieckich w latach 1944-1956 i nie skorzystał za życia ze świadczenia pieniężnego na podstawie ustawy z 2020 roku, mogą się Państwo ubiegać o odszkodowanie oraz zadośćuczynienie z tytułu ustawy lutowej. Roszczenia te przysługują dzieciom, małżonkom i rodzicom osób represjonowanych, o ile orzeczenie represyjne zostało uznane za nieważne.

Jakie odszkodowanie dla Sybiraków i za represje komunistyczne?

Wysokość odszkodowania dla Sybiraków i zadośćuczynienia za doznane krzywdy jest ustalana indywidualnie na drodze sądowej. Może ono obejmować między innymi:

• utracone dochody,
• koszty leczenia,
• utracony majątek i inne straty materialne,
• cierpienia fizyczne i psychiczne,
• rozłąkę z rodziną,
• kalectwo lub trwałe pogorszenie stanu zdrowia.

Kwoty przyznawane wyrokiem sądu mogą sięgać setek tysięcy złotych, w zależności od skali krzywdy i udokumentowanych strat.

Ile wynosi dodatek sybiracki?

Dodatek dla Sybiraków przyznawany w ramach przepisów emerytalnych i rentowych (odrębny od wspomnianych świadczeń) wynosi obecnie ok. 300 zł miesięcznie (kwota waloryzowana co roku). Przysługuje osobom posiadającym stosowne zaświadczenie o statusie Sybiraka, wydane przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Co może zrobić Kancelaria Radcy Prawnego Sławomira Morlewskiego?

Nasza Kancelaria oferuje kompleksowe wsparcie prawne w zakresie uzyskania rekompensaty za pobyt bliskiej osoby w obozie ZSRR, jak również za wszelkie represje komunistyczne. W szczególności zapewniamy:

• analizę sytuacji prawnej oraz wstępną ocenę zasadności roszczenia,
• pomoc w uzyskaniu dokumentacji – współpracujemy z IPN, archiwami państwowymi, Urzędem ds. Kombatantów,
• sporządzenie wniosku o stwierdzenie nieważności orzeczenia,
• przygotowanie pozwu o odszkodowanie i zadośćuczynienie,
• reprezentację przed sądem – również wtedy, gdy sprawę prowadzi sąd apelacyjny,
• maksymalizację wysokości roszczeń.

Nasze działania są ukierunkowane na realne przywrócenie sprawiedliwości i godności ofiarom represji komunistycznych oraz ich rodzinom. Dążymy do tego, aby trauma, której doświadczyli Sybiracy, została nie tylko należycie upamiętniona, ale również zadośćuczyniona w sposób zgodny z literą prawa oraz standardami państwa prawa. Zapraszamy do kontaktu z Kancelarią Radcy Prawnego Sławomira Morlewskiego wszystkie osoby, którym przysługuje prawo do ubiegania się o świadczenia dla Sybiraków.