Odszkodowanie za represje komunistyczne – Stalinizm, PRL, Stan Wojenny:

Odszkodowanie, zadośćuczynienie, symboliczne upamiętnienie, zwrot mienia:

Osoby represjonowane w okresie komunistycznym 1 stycznia 1944 r., do 31 grudnia 1989 r., (stalinizm, okres PRL, wywózki na Syberię) lub ich potomkowie, mogą dochodzić odszkodowania i zadośćuczynienia za doznane krzywdy.

Dodatkowo, osoby bliskie zmarłego represjonowanego mogą wystąpić do Skarbu Państwa o pokrycie w całości lub w części kosztów symbolicznego upamiętnienia osoby niesłusznie represjonowanej, jeżeli jej śmierć była skutkiem wykonania orzeczenia uznanego za nieważne

Represje przykładowe:

-niesprawiedliwe wyroki, orzeczenia, czynności wymiaru sprawiedliwości (tzw. Zbrodnia Sądowa),

-przesłuchania z torturami fizycznymi, psychicznymi, bicie, głodzenie, dręczenie bliskich, pozbawianie snu, itp.

-fatalne warunki odbywania kar pozbawienia wolności, aresztów, niemające wiele wspólnego z poszanowaniem praw człowieka,

-szkalowanie dobrego imienia, osoby działającej na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego lub jej rodziny,

-utrudnienia w dostępie do pracy, nauki, rozwoju, pozbawienie majątku, praw publicznych,

-deportacja na Syberię, obozy pracy przymusowej, inne przesiedlenia, wywłaszczenia, itp.

Represje jakich doznały mogą być wynikiem:

-działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, tzw. Żołnierze Wyklęci, Niezłomni, Działacze Solidarności, pomoc takim osobom, udzielanie informacji, przekazywanie jedzenia, ubrań, udostępnianie noclegu, ukrywanie.

-działalności sprzecznej z decyzjami władz komunistycznych – np. sprzeciwianie się obowiązkowym kontyngentom, kolektywizacji wsi, itp.

-uczestnictwa w strajkach, w strukturach solidarności, związkach zawodowych, pomoc takim osobom.

Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego – odszkodowanie za represje.

Art. 1. [Orzeczenia uznawane za nieważne]

1. Uznaje się za nieważne orzeczenia wydane przez polskie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub przez organy pozasądowe w okresie od rozpoczęcia ich działalności na ziemiach polskich, począwszy od 1 stycznia 1944 r. do 31 grudnia 1989 r., jeżeli czyn zarzucony lub przypisany był związany z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego albo orzeczenie wydano z powodu takiej działalności, jak również orzeczenia wydane za opór przeciwko kolektywizacji wsi oraz obowiązkowym dostawom.

2. Przepis ust. 1 stosuje się również, jeżeli czyn został popełniony w celu uniknięcia w stosunku do siebie lub innej osoby represji za działalność, o której mowa w tym przepisie.

3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli dobro poświęcone pozostawało w rażącej dysproporcji do dobra, które uzyskano lub zamierzano uzyskać, albo sposób działania lub zastosowany środek były rażąco niewspółmierne do zamierzonego lub osiągniętego skutku.

Odszkodowanie za represje – stwierdzenie nieważności wyroku z okresu PRL, akty prawne.

Podstawową przesłanką do uzyskania odszkodowania czy zadośćuczynienia jest stwierdzenie nieważności orzeczenia wydanego w okresie PRL, jeśli było ono związane z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Konieczne jest wystąpienie na drogę sądową o stwierdzenie nieważności wyroku. Takie stwierdzenie daje możliwość wystąpienia następnie o odszkodowanie i zadośćuczynienie wobec Skarbu Państwa.

Temat odszkodowań za represje komunistyczne jest regulowana przez ustawę z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (dalej: „ustawa lutowa”). Jest to najistotniejszy akt dla tematu odszkodowań za represje komunistyczne, ważne są także Kodeks Postępowania Cywilnego, jak i Kodeks Cywilny.

Kto może wystąpić o odszkodowanie za represję doznane w okresie PRL, termin, właściwy Sąd Okręgowy:

O odszkodowanie i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę od Skarbu Państwa mogą wystąpić:

-osoba, która doznała represji w okresie PRL za działalność na rzecz niepodległości Państwa Polskiego,

-osoba, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia wydanego za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

-osoba, wobec której wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego.

-małżonek, dzieci, rodzice takiej osoby w przypadku jej śmierci,

-dziecko, które przebywało wraz z matką w więzieniu, za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

-dziecko, które przebywało wraz z matką w innej formie izolacji, za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Brak wyroku nie jest przesłanką negatywną (nie wyłącza możliwości uzyskania odszkodowania, zadośćuczynienia). Można uzyskać odszkodowanie, zadośćuczynienie, jeżeli osoba działająca na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego została bez wyroku pozbawiona życia lub wolności przez Polskie organy Wymiaru Sprawiedliwości.

Żądanie odszkodowania lub zadośćuczynienia należy zgłosić odpowiednio w sądzie okręgowym lub wojskowym sądzie okręgowym, który wydał postanowienie o stwierdzeniu nieważności orzeczenia, w terminie 10 lat od daty jego uprawomocnienia się.

Żądanie odszkodowania i zadośćuczynienia za szkodę i krzywdę należy zgłosić w sądzie okręgowym, w którego okręgu zamieszkuje osoba składająca żądanie.

Zgodnie z ustawą lutową, osoby represjonowane lub ich bliscy nie muszą ponosić jakichkolwiek opłat sądowych za wniosek o unieważnienie orzeczenia czy wniosek o odszkodowanie, zadośćuczynienie, symboliczne upamiętnienie, zwrot mienia. Koszty postępowań w każdym przypadku (inaczej niż np. w sprawach wypadkowych) ponosi za poszkodowanych Skarb Państwa.

Dokumenty potrzebne do sprawy o odszkodowanie za represje komunistyczne:

By uzyskać odszkodowanie, zadośćuczynienie za represje komunistyczne konieczne są odpowiednie dowody (dokumenty). Nasza Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów pomaga poszkodowanym i ich bliskim w uzyskaniu dokumentów.

Najważniejsze dokumenty do sprawy o odszkodowanie za Represje Stalinowskie, Komunistyczne:

-Dokumentacja z Instytutu Pamięci Narodowej i Archiwum Państwowego – tu wystąpimy sami na podstawie pełnomocnictwa od klienta.

-Dowody osobiste, Akty Urodzenia, Małżeństwa, Zgonu.

-Uznanie orzeczenia wydanego w okresie Komunistycznym za nieważne,

-Roszczenia o odszkodowanie i zadośćuczynienie.

-Opis Faktyczny sytuacji represjonowanego, jego rodziny, wpływów represji na życie rodzinne, zawodowe, majątkowe, na zdrowie fizyczne i psychiczne, itp.

-Oświadczenia Świadków, sytuacji represjonowanego, jego rodziny, wpływów represji na życie rodzinne, zawodowe, majątkowe, na zdrowie fizyczne i psychiczne, itp..

Darmowe porady prawne w sprawach o odszkodowanie za represję:

Kancelaria Radcy Prawnego Sławomira Morlewskiego pomaga uzyskać odszkodowanie i zadośćuczynienie dla osób represjonowanych i ich bliskich. Dochodzenie odszkodowań za represje komunistyczne jest naszą drugą specjalizacją po sprawach o odszkodowanie powypadkowe.

Jeżeli zastanawiasz się czy wystąpić o pomoc Adwokata, Radcy Prawnego w sprawie o odszkodowania za represje komunistyczne, stanu wojennego, stalinowskie, skontaktuj się z nami i skorzystaj z darmowych porad prawnych w tego typu sprawach, które oferuje nasza Kancelaria.

W ramach darmowych porad prawnych w sprawach o odszkodowanie za represje dowiesz się min:

-jakie odszkodowanie, zadośćuczynienie za represje można uzyskać,

-jakie są procedury uzyskania odszkodowania za represje komunistyczne,

-jak uzyskać archiwalne dokumenty z Instytutu Pamięci Narodowej i Archiwum Państwowego, potrzebne do sprawy o odszkodowanie za represje (analiza dokumentów również jest darmowa),

-jakie okoliczności faktyczne, dowody są istotne w procesie dochodzenia odszkodowania za represje,

-na czym polega unieważnienie orzeczenia z okresu PRL,

-na czym polega reprezentacja przez Adwokata, Radcę Prawnego w sprawie o odszkodowanie za represje komunistyczne.

Odszkodowanie za represje komunistyczne – przykładowe sprawy:

Poniżej opisujemy przykładowe sprawy o odszkodowanie za represję komunistyczne i wyroki, które orzekały Polskie Sądy.

•Niemal 2 000 000zł odszkodowania za represje dla 4 dzieci Władysława Łasia – SA w Gdańsku:

-Odszkodowanie dla dzieci represjonowanego żołnierza, SO w Gdańsku, SA w Gdańsku.

-Każde z dzieci mężczyzny ,,Żołnierz Wyklęty,, uzyskało po niemal pół miliona złotych ze Skarbu Państwa.

-Władysław Łaś był w okresie PRLu represjonowany, doznał ogromnych cierpień ze strony władz komunistycznych.

-Skutki represji rzutowały na całe życie rodziny.

-Władysław Łaś w 1939 roku pod Lublinem walczył z Niemcami, a w 1943 roku na Podhalu, przyłączył się do niepodległościowego oddziału partyzanckiego Batalionów Chłopskich pod dowództwem Józefa Kurasia ps. „Ogień”, u boku którego walczył też w Zgrupowaniu Partyzanckim „Błyskawica”, skupiającym byłych żołnierzy Armii Krajowej, by następnie wspierać m.in. poprzez organizację noclegów i pożywienia, złożony z b. podkomendnych Kurasia oddział „Wiarusy”.

-,,Ujawnił się po ogłoszeniu amnestii przez komunistyczne władze, ale cała sytuacja okazała się pułapką, która oznaczała dla niego brutalne śledztwo i wieloletnie więzienie, co przypłacił zdrowiem. Zmarł, właśnie na Kociewiu, w kwietniu 1985 roku.

-Rehabilitacji i unieważnienia skazującego wyroku doczekał się dopiero ponad 30 lat po śmierci,,.

- Władysław Łaś za swoją działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego 5 lat spędził w więzieniu (1860 dni pozbawienia wolności) co było oczywiście niesłuszne. W jego przypadku mamy do czynienia z maltretowaniem, torturami, bardzo niegodnym i niehumanitarnym traktowaniem osoby. Ówczesne organy bezpieczeństwa zdruzgotały zdrowie Władysława Łasia. Po opuszczeniu zakładów karnego jeszcze przez 5 lat był pozbawiony praw publicznych i obywatelskich praw honorowych. To oznacza, że był skazany na totalną banicję, także zawodową i nie mógł zapewnić bytu rodzinie. Właściwie do końca swoich dni był traktowany przez władze PRL jak bandyta, osoba skazana, pozbawiona godności i honoru.

-Władysław Łaś sprzyjał żołnierzom podziemia niepodległościowego. To były osoby dla niego znajome. Chciał im pomagać. Pomagał im w różny sposób, m.in. zawiadamiał ich o ruchach Urzędu Bezpieczeństwa, ruchach Wojska Polskiego i o ruchach Milicji Obywatelskiej na tym terenie, tak by osoby należące do grupy „Wiarusy” mogły w miarę swobodnie się poruszać. Ponadto udzielał im schronienia, żywił. To właśnie nie podobało się ówczesnej władzy, dlatego został on dwukrotnie pozbawiony wolności - mówiła sędzia Magdalena Kierszka z Sądu Okręgowego w Gdańsku, w która orzekła dla każdego z czwórki żyjących dzieci Władysława Łasia łącznie ok. 478 tysięcy złotych w formie zadośćuczynienia i odszkodowania.

-We wtorek 29.09.2020 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku, prawomocnym orzeczeniem w zasadniczej części podtrzymał tamto orzeczenie, a więc rodzina „żołnierza wyklętego” otrzyma łącznie ok. 2 mln zł ze Skarbu Państwa.

•1 000 000zł odszkodowania i zadośćuczynienia dla dziecka SA Warszawa – II AKa 114/19.

-Milion złotych dla córki żołnierza wyklętego, skazanego na śmierć w wyniku ,,zbrodni sądowej,, zamiast pierwotnie zasądzonych 60 000zł. SO w Warszawie, SA w Warszawie.

,,Przechodząc do najistotniejszej kwestii związanej z wysokością zasądzonego zadośćuczynienia powtórzyć należy, że zadośćuczynienie jest ściśle związane z wysokością roszczeń, jakie przysługiwałyby samemu represjonowanemu, gdyby żył. W przypadku wykonania wyroku skazującego na karę śmierci "ustalenie wysokości zadośćuczynienia z tego tytułu musi uwzględniać ogrom cierpień osoby poddanej takiej represji. Są to cierpienia nieporównywalne z krzywdą, jaką niesie pozbawienie wolności, zawierające zawsze perspektywę jej odzyskania. Zadośćuczynienie z tego tytułu nie może zatem mieć charakteru symbolicznego."

-,,Należało wziąć pod uwagę to kim był (...) Z. S., jakie miał zasługi dla kraju, z jakiego powodu i w jakich okolicznościach został zatrzymany, w jakich okolicznościach wydano wyrok skazujący na karę śmierci, czas jaki upłynął od tymczasowego aresztowania do wykonania wyroku, jakie były faktyczne powody aresztowania i wydania takiego wyroku, cierpienia jakich doznał w trakcie pobytu w więzieniu i na sam koniec fakt wykonania kary śmierci. Nie sposób cierpień związanych z wykonaniem takiego orzeczenia ograniczać do momentu fizycznej śmierci. Umieranie w każdym przypadku jest procesem, czasami krótkotrwałym, czasami długim i bolesnym. W przypadku (...) S. proces ten rozpoczął się w dniu wydania wyroku to jest 31 lipca 1947 r. i zakończył w dniu 15 września 1947 r., kiedy oddano w jego kierunku pierwszy śmiertelny strzał,,.

,,W dniu aresztowania miał 34 lata, był żonaty, miał niespełna trzyletnią córkę I. Mieszkali wówczas w S. Nie zgodził się bezpodstawnie obciążyć innego oficera Armii Krajowej. Usłyszał wówczas, że poniesie konsekwencje swojej decyzji,,.

,,W dniu 31 lipca 1947 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie w składzie przewodniczący mjr A. G., sędzia mjr T. M. i ławnik mjr E. H. w obecności prokuratora ppłk. K. G. skazał (...) Z. S. na karę śmierci, utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze oraz przepadek całego mienia,,.

,,Z prośbą o ułaskawienie kierowaną do Prezydenta B. B. zwrócił się nie tylko obrońca, sam (...) Z. S. przedstawiając cały swój życiorys, jak i jego rodzice, ale także osoby, którym ocalił życie w czasie okupacji niemieckiej, jak również osoby, które poświadczyły, że był czynnym uczestnikiem ruchu oporu na terenie całego kraju,,.

..Od momentu zatrzymania (...) Z. S. do dnia wykonania kary śmierci upłynęły 82 dni,,.

,,Uznając zasadność zarzutów ewentualnych apelacji, w tych realiach sprawy, biorąc pod uwagę wszystkie wyżej wymienione okoliczności, Sąd Apelacyjny stanął przed zadaniem przyznania odpowiedniego zadośćuczynienia za wykonanie wyroku skazującego (...) Z. S. na karę śmierci. Kwota ta winna być w tej sprawie nie tylko odpowiednia, ale także w sposób zasłużony winna naprawić wyrządzoną krzywdę i zadośćuczynić, chociaż w finansowany sposób niesprawiedliwość wyrządzoną przez komunistyczną władzę polityczną i sądowniczą. Winna dać również wyraz pamięci osobie, która każdego dnia poświęcała swoje życie walcząc z okupantem w czasie II W. Światowej i rozliczyć się z czarnymi kartami powojennej historii Polski. Zadośćuczynienie w tej sprawie winno spełnić wiele funkcji. Przede wszystkim ma na celu zrekompensowanie krzywdy za pozbawienie prawa do życia, za jego przedwczesne przerwanie,,.

,,W świetle postawy (...) S., jego drogi życiowej i umiłowania Ojczyzny ma być rekompensatą za to, że do końca swoich dni honor oficera Armii Krajowej stawiał na pierwszym miejscu. Ma zadośćuczynić samotnemu oczekiwaniu na koniec życia w celi śmierci, za brak możliwości pożegnania się z żoną, córką, rodzicami i innymi bliskimi, za lęk o ich przyszłość. Ma na celu danie świadectwa, że dzisiejsze Państwo Polskie, gdyż Sąd jest w tym przypadku jedynie jego ustami, widzi i potępia bezmiar niesprawiedliwości, jaki niósł wyrok śmierci. Major Z. S. codziennie narażał swoje życie, walcząc w obronie Ojczyzny, ratując życie wielu osobom. Przeżył wojnę i okupację. Nie zdołał nacieszyć się życiem po odzyskaniu wolności. Umarł z rąk tych, którzy zawdzięczali mu wolność,,.

,,Sąd ma pełną świadomość, że śmierci nie da się przeliczyć na pieniądze. Kwota 60.000 zł przyznana przez Sąd Okręgowy w Warszawie jest kwotą rażąco niską, co słusznie podniósł pełnomocnik w apelacji. Uzasadnienie Sądu w tym zakresie jest lakoniczne, pobieżne i zawiera oczywiście błędne ustalenie, że zadośćuczynienie przysługuje za czas tymczasowego aresztowania. Ponowić należy, że sprawa niniejsza jest o zadośćuczynienie za wykonanie wyroku orzekającego karę śmierci oficera Armii Krajowej. W tym aspekcie należy mieć na uwadze to, że śmierć, umieranie to nie jest chwila. To pewien proces i najwyższe cierpienie dla człowieka, w szczególności gdy nie jest zwieńczeniem długiego życia, ale gdy kończy je przedwcześnie. Świadomość śmierci wiązała się dla (...) S., wówczas 34-letniego mężczyzny, z pozostawieniem najbliższych mu osób, żony i prawie trzyletniego dziecka w trudnych powojennych czasach. Major S. oczekując na wykonanie wyroku w celi śmierci, faktycznie umierał każdego dnia, nie mając nadziei na ocalenie. W zemście za brak zgody na denuncjację, został nieoczekiwanie wyrwany z życia. Zapłacił najwyższą cenę za walkę o umiłowaną mu Ojczyznę, za to, że do końca bronił honoru oficera. Został rozstrzelany w wyniku wykonania kary śmierci orzeczonej w procesie będącym zbrodnią sądową. W ten okrutny sposób ówczesne państwo podziękowało mu za walkę o niepodległość, za niezłomność jego charakteru.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego kwotą jaka mogłaby zadośćuczynić tej zbrodni sądowej jest kwota jednego miliona złotych. Zadośćuczynienie w takim przypadku, jak wskazał w cytowanej już uchwale z dnia 28 września 1994 r. Sąd Najwyższy, nie może mieć charakteru symbolicznego. Winno uwzględniać ogrom cierpień i być zadośćuczynieniem także za brak nadziei na odzyskanie wolności. Niższa kwota nie zrekompensuje w sposób odpowiedni, słuszny, należyty i sprawiedliwy krzywd wyrządzonych wykonaniem haniebnego wyroku wydanego po przeprowadzeniu sfingowanego procesu. Nie da się w żaden sposób odwrócić biegu historii. Jednakże w przypadku krzywd wyrządzonych przez ówczesne władze, obecne Państwo jest obowiązane w sposób wymierny i odczuwalny zrekompensować taką krzywdę. W sytuacji śmierci osoby takiej jak (...) S., w obecnych realiach i możliwości finansowych Państwa zasądzona kwota miliona złotych, zdaniem Sądu Apelacyjnego, będzie słuszną rekompensatą. Major S. każdego dnia w okresie II W. Światowej narażał swoje życie walcząc z okupantem. Był jednym z pierwszych konspiratorów na ziemiach polskich i wytrwał w tym przez całą okupację. Gotów był poświęcić swój los dla Ojczyzny i czynił to każdego dnia. Ratował ludzi z narażeniem życia. Zdoławszy przeżyć ciężkie wojenne czasy, nie przeżył represji komunistycznej władzy. Został rozstrzelany, gdyż był żołnierzem Armii Krajowej. Zginął dlatego, że ówczesna władza komunistyczna postanowiła wyeliminować z życia korpus oficerów tej Armii i wszystkie osoby z dawnych struktur Polskiego Państwa Podziemnego. Zdaniem Sądu Apelacyjnego tylko takie zadośćuczynienie jest odpowiednie i słuszne, należne za przedwcześnie przerwane pełne odwagi i ofiarności życie. Na majorze S. osobie walczącej o wolność i niepodległość dokonany został mord sądowy tylko dlatego, że z racji niezłomności charakteru był zagrożeniem dla władzy, która wykorzystała każdy sposób, by pozbyć się ówczesnych elit. I niosąc górnolotne sztandary eliminowała wszystkich tych, którzy sprzeciwiali się bądź potencjalnie sprzeciwić się im mogli.

Obecnie Państwo Polskie ma wpływ na to, jak traktuje tych, którzy jej wiernie służyli. Jednym z tych sposobów jest przyznanie odpowiedniego zadośćuczynienia osobom bliskim wymienionym w ustawie za śmierć wykonaną po wydaniu wyroku w spreparowanym procesie.

,,W jaki sposób ówczesne władze podziękowały (...) S. za jego postawę świadczy sfingowany proces i wykonany wyrok śmierci. To, w jaki sposób (...) S. szanował swój kraj i o jego stosunku do Rzeczypospolitej świadczy kartka wysłana w dniu 27 grudnia 1939 r. do prawie pełnoletniej wówczas swojej siostrzenicy "Ucz się i pracuj abyś była dzielną Polką - pamiętając zawsze o tym, że co robisz to wszystko ku chwale i potędze Ojczyzny. W. Z.",,.