1 800 000zł odszkodowania za represje komunistyczne, kilkunastoletnie przebywanie w łagrach sowieckich:

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w sprawie II AKa 288/23, podwyższenie kwoty zadośćuczynienia:

,,Należycie oceniając rozmiar cierpień zarówno psychicznych, jak i fizycznych, które wiązały się z kilkunastoletnim przebywaniem w łagrach sowieckich, a które stanowić muszą podstawę wyliczenia należnego zadośćuczynienia, stwierdzić należy, że odpowiednią sumą pieniężną będzie dopiero kwota po 600.000 zł na rzecz każdego z wnioskodawców,,.

Sąd Apelacyjny podwyższył kwoty zadośćuczynienia dla dzieci Represjonowanego z 300 000zł na osobę do 600 000zł na osobę.

Art. 1. [Orzeczenia uznawane za nieważne]

1. Uznaje się za nieważne orzeczenia wydane przez polskie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub przez organy pozasądowe w okresie od rozpoczęcia ich działalności na ziemiach polskich, począwszy od 1 stycznia 1944 r. do 31 grudnia 1989 r., jeżeli czyn zarzucony lub przypisany był związany z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego albo orzeczenie wydano z powodu takiej działalności, jak również orzeczenia wydane za opór przeciwko kolektywizacji wsi oraz obowiązkowym dostawom.

2. Przepis ust. 1 stosuje się również, jeżeli czyn został popełniony w celu uniknięcia w stosunku do siebie lub innej osoby represji za działalność, o której mowa w tym przepisie.

3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli dobro poświęcone pozostawało w rażącej dysproporcji do dobra, które uzyskano lub zamierzano uzyskać, albo sposób działania lub zastosowany środek były rażąco niewspółmierne do zamierzonego lub osiągniętego skutku.

Odszkodowanie z ustawy Lutowej:

,,Tytułem wstępu zauważyć należało, że wątpliwości ani stron, ani Sądu Apelacyjnego nie budziło leżące u podstaw zaskarżonego orzeczenia ustalenie, że zmarłemu ojcu wnioskodawców, W. R. (2) przysługiwałoby od Skarbu Państwa zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, o którym mowa w art. 8 ust. ust. 2a ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu P. (Dz. U.2024.442 t.j.) - zwanej dalej ustawą lutową - w tym wypadku za krzywdę wynikłą z pozbawienia go wolności przez organy r. w wyniku podejmowanej przez niego działalności na rzecz niepodległego P,,.

Art. 8. [Odszkodowanie i zadośćuczynienie w związku z orzeczeniami i decyzjami o internowaniu wydawanymi w stanie wojennym]

1. Osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji. W razie śmierci tej osoby uprawnienie to przechodzi na małżonka, dzieci i rodziców.

2. Żądanie odszkodowania lub zadośćuczynienia należy zgłosić odpowiednio w sądzie okręgowym lub wojskowym sądzie okręgowym, który wydał postanowienie o stwierdzeniu nieważności orzeczenia, w terminie 10 lat od daty jego uprawomocnienia się.

14 lat katorżniczej pracy przymusowej w łagrach sowieckich:

Represjonowany doznał pozbawienia wolności (od dnia 29 stycznia 1945 r. do dnia 30 marca 1959 r.) – ponad 14 lat.

,,Podkreślenia wymagało przy tym, że wiedza wnioskodawców była w tym zakresie nader skąpa. Obaj zeznający zaznaczali, że W. R. (2) był osobą zamkniętą i nie opowiadał o swoich przeżyciach z tamtego okresu. Z ich zeznań wynikało de facto, że wiedzieli wyłącznie o pracy ojca w kopalni, zaś informacje dotyczące jego pobytu w tzw. łagrach uzyskali długo po jego śmierci na podstawie dokumentów Instytutu Pamięci Narodowej i informacji uzyskanych w Internecie,,.

Braki informacji w dokumentach IPN:

Podkreślić jednak należy, że informacje zawarte w tych dokumentach były również nader lakoniczne. Potwierdzały w zasadzie wyłącznie skazanie W. R. (2) na karę śmierci, a następnie zamianę tej kary na 20 lat przymusowych robót oraz przebywanie ojca wnioskodawców w czterech łagrach (W., R., (...), D.) przez okres 14 lat, bez przytoczenia jakichkolwiek szczegółów dotyczących warunków jego życia w ówczesnym okresie. Przyznanie waloru wiarygodności zarówno twierdzeniom wnioskodawców, jak i wspomnianym dokumentom, oczywiście zasługiwało na aprobatę, jednakże ustalając rozmiar krzywdy należało odwołać się również do doświadczenia życiowego, wspartego wiedzą historyczną dotyczącą czasów objętych przedmiotem niniejszego postępowania. Wiedza ta jest bowiem powszechna, a w każdym razie znana sądom sprawującym wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych a więc orzekających m.in. na podstawie tzw. ustawy lutowej.

Realia Historyczne skali i rodzaju represji Stalinowskich wobec Polaków:

,,Z materiałów, które zostały przedstawione przez apelującą, a także wiedzy historycznej o niewyobrażalnych cierpieniach, jakich doznawali więźniowie polityczni, jednoznacznie wynika, że rozmiar krzywdy był znaczący. W. R. (2) wykonywał pracę w skrajnie ciężkich warunkach atmosferycznych przez okres aż 14 lat (!). Nie można pomijać również warunków bytowo-socjalnych, w jakich był izolowany przez cały ten okres, a które godzą w podstawowe poczucie godności człowieka. Ponadto został on zatrzymany i pozbawiony wolności jako młody mężczyzna, mając zaledwie 18 lat, wskutek czego pozbawiono go wolności w okresie podejmowania kluczowych życiowych wyborów,,.

Właściwe odszkodowanie 1 800 000zł, 3 x po 600 000zł:

,,Należycie oceniając rozmiar cierpień zarówno psychicznych, jak i fizycznych, które wiązały się z kilkunastoletnim przebywaniem w łagrach sowieckich, a które stanowić muszą podstawę wyliczenia należnego zadośćuczynienia, stwierdzić należy, że odpowiednią sumą pieniężną będzie dopiero kwota po 600.000 zł na rzecz każdego z wnioskodawców (łącznie więc 1.800.000 zł).

Nie znaczy to jeszcze, że wszystkie argumenty apelacji były trafne, racjonalne i uzasadniały dalsze podwyższenie ww. kwoty. Podkreślić należy, że apelująca wśród dodatkowych okoliczności faktycznych z tego zakresu, które Sąd I instancji pominął, a które przemawiać miałyby za ustaleniem krzywdy w większym rozmiarze wskazała rozłąkę z rodziną,,.

Braki dowodowe w zakresie oceny stanu psychicznego represjonowanego:

,,Podkreślić jeszcze raz należy, że Sąd Okręgowy dysponował w tym zakresie niezwykle skąpym materiałem dowodowym. Sami wnioskodawcy nie podawali żadnych szczegółów mogących mieć wpływ na ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie. W. R. (1) przyznał, że nie znalazł żadnych informacji na temat pobytu swojego ojca w łagrach i tego co on tam przeżył, dysponując jedynie ogólną wiedzę na temat tych obozów. Ojciec nigdy z nim nie rozmawiał o swoich losach w czasie wojny i po wojnie. Również Z. R. podkreślał, że jego wiedza jest bardzo ograniczona.

Nie sposób zatem ustalić, by ojciec wnioskodawców doznał w związku z pozbawieniem go wolności jakichkolwiek dolegliwości zdrowotnych, w tym w - sugerowanej przez apelującą - sferze zdrowia psychicznego. Brak jest w tym przedmiocie jakichkolwiek dowodów. Analogicznie jak w przedmiocie doświadczania przez niego przemocy. W świetle opisanych wyżej rozważań nie mogą one zostać uwzględnione przy ustalaniu kwoty zadośćuczynienia w niniejszym postępowaniu. Ciężar dowodu obciążający wnioskodawców nie oznacza bynajmniej, że fakty i dowody mogą być zastępowane założeniami lub spekulacjami. Nawet treść art. 322 k.p.c. nie daje podstaw do takiej dowolności,,.

Jednolite kryteria wymiaru odszkodowania i oceny krzywdy za represje:

,,Z uwagi na powyższe, odnoszenie wysokości należnej kwoty zadośćuczynienia przez pryzmat innych spraw tego rodzaju - jak czyni to skarżąca na stronie 5 apelacji - jest nieuprawnione z uwagi na to, że rozmiar krzywdy, w kontekście konkretnych ustaleń stanu faktycznego danej sprawy, musi być zawsze określony indywidualnie (vide: Sąd Apelacyjny w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 maja 2022 r., II AKa 312/21).

W różnych sprawach zasądzane są zadośćuczynienia w różnej wysokości jest faktem. Samo w sobie nie narusza to zasady równości wobec prawa. Ustawodawca nie sprecyzował w obowiązujących aktach prawnych żadnego zespołu sformalizowanych kryteriów, które pozwoliłyby w taki sam sposób kompensować krzywdy doznane przez osoby uprawnione do dochodzenia zadośćuczynienia z tego tytułu. Jak wydaje się wprowadzenie jednolitych kryteriów, w oparciu o które można by rozstrzygać te sprawy, w sytuacji istnienia tak wielu zmiennych, jest w ogóle niemożliwe (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2024 r. I KA 1/24),,.

Sąd nie uznał odszkodowania za utratę wynagrodzenia z uwagi na zeznania poszkodowanych:

,,Warto zatem przytoczyć, mając na uwadze poczynione już wyżej uwagi co do zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, treść zeznań W. R. (1), który zanegował posiadanie informacji o warunkach wykonywania pracy przez ojca - " Ja uzyskałem informację na temat obozów, w których przebywał mój ojciec. Natomiast nie znalazłem informacji na temat pobytu mojego ojca w tych obozach i co on tam przeżył. Uzyskałem ogólną wiedzę na temat tych obozów", "Nigdy nie rozmawiałem z ojcem na temat jego losów w czasie wojny i po wojnie" a także treść zeznań drugiego z wnioskodawców Z. R. - " Z dokumentów wynika, że tato był na (...) lat. Moja wiedza jest bardzo ograniczona. Nie wiem w jakich okolicznościach się tato znalazł na S. Nie wiem jak tato został przetransportowany na S. i jak się tam znalazł. Nie wiem co było przyczyną, że tato się znalazł na S.", "Nie wiem czy otrzymywał wynagrodzenie za prace przymusowe na S.", "O tym, że była praca przymusowa, to również wiem z historii. " (k. 168-169),,.

Przymusowa, bezpłatna praca w obozie jako element krzywdy osoby represjonowanej:

,,Niezależnie od powyższego należy przytoczyć ugruntowane w judykaturze stanowisko, że przepis art. 8 ust. 1 ustawy lutowej nie daje podstawy do zasądzenia "odszkodowania" za to, że osoba represjonowana w okresie pozbawienia wolności wykonywała przymusową pracę, za którą nie otrzymywała należnego wynagrodzenia.

Słusznie zatem Sąd Okręgowy stwierdził brak podstaw do ustalenia i zasądzenia z tego tytułu odszkodowania, trafnie akcentując, że w takiej sytuacji wykonywanie pracy w łagrach przez ojca wnioskodawców winno być uwzględnione jako element wyrządzonej mu krzywdy i podlegało zrekompensowaniu poprzez zasądzenie odpowiedniej kwoty zadośćuczynienia,,.

Darmowe porady prawne w sprawach o odszkodowanie za represje:

Nasza Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów udziela darmowych porad prawnych dla osób chcących wystąpić o odszkodowanie za represje komunistyczne.

Represje mogły mieć następująca postać:

-niesprawiedliwych wyroków, orzeczeń, czynności wymiaru sprawiedliwości wydanych wobec osoby represjonowanej (tzw. Zbrodnia Sądowa), uznanie działalności na rzecz niepodległości Polski za pospolity bandytyzm,

-przesłuchania w śledztwie z torturami fizycznymi, psychicznymi, bicie, głodzenie, dręczenie bliskich, pozbawianie snu, itp.

-fatalne warunki odbywania kar pozbawienia wolności, aresztów, niemające wiele wspólnego z godnością ludzką i z poszanowaniem praw człowieka,

-szkalowanie dobrego imienia, osoby działającej na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego lub jej rodziny, piętno społeczne bycia bandytą,

-utrudnienia w dostępie do pracy, nauki, rozwoju, pozbawienie majątku, praw publicznych, skazanie na życie na marginesie społeczeństwa PRL,

-deportacja na Syberię, obozy pracy przymusowej, inne przesiedlenia, wywłaszczenia, itp.

Represje stalinowskie, komunistyczne jakich doznał bezpośrednio poszkodowany mogą być wynikiem:

-działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, tzw. Żołnierze Wyklęci, Niezłomni, Działacze Solidarności, pomoc takim osobom, udzielanie informacji, przekazywanie jedzenia, ubrań, udostępnianie noclegu, ukrywanie.

-działalności sprzecznej z decyzjami władz komunistycznych – np. sprzeciwianie się obowiązkowym kontyngentom, kolektywizacji wsi, itp.

-uczestnictwa w strajkach, w strukturach solidarności, związkach zawodowych, pomoc takim osobom.

Zapraszamy do skorzystania z darmowych porad prawnych by dowiedzieć się jakie masz prawa, czy możesz jeszcze wystąpić o odszkodowanie, jak wyglądają procesy, ile trwają, jakie kwoty odszkodowań za represję można uzyskać.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu właściwość:

Właściwość miejscowa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu obejmuje swoim zakresem apelacji okręgi sądów okręgowych w Poznaniu, Koninie i Zielonej Górze.

Oznacza to, że sprawy, które są rozpatrywane w tych sądach okręgowych, mogą być apelowane do Sądu Apelacyjnego w Poznaniu.

Sąd Okręgowy w Poznaniu z kolei obejmuje swoim zasięgiem działania sądy rejonowe w: Chodzieży, Gnieźnie, Gostyniu, Grodzisku Wielkopolskim, Kościanie, Lesznie, Nowym Tomyślu, Obornikach, Pile, Poznaniu (Grunwald i Jeżyce, Nowe Miasto i Wilda, Stare Miasto), Rawiczu, Szamotułach, Śremie, Środzie Wielkopolskiej, Trzciance, Wągrowcu, Wolsztynie, Wrześni i Złotowie.

Sąd Okręgowy w Koninie znajduje się w obszarze właściwości Sądu Apelacyjnego w Poznaniu i obejmuje obszar właściwości:

Sądu Rejonowego w Koninie, Sądu Rejonowego w Kole, Sądu Rejonowego w Słupcy, Sądu Rejonowego w Turku.

Sąd Rejonowy w Koninie obejmuje obszar właściwości dla miasta Konin oraz gmin: Golina, Grodziec, Kazimierz Biskupi, Kleczew, Kramsk, Krzymów, Rychwał, Rzgów, Skulsk, Stare Miasto, Ślesin, Wilczyn.

Sąd Rejonowy w Kole obejmuje obszar właściwości dla miasta Koło oraz gmin: Babiak, Chodów, Dąbie, Grzegorzew, Kłodawa, Koło, Kościelec, Olszówka, Osiek Mały, Przedecz, Sompolno, Wierzbinek

Sąd Rejonowy w Słupcy obejmuje obszar właściwości dla miasta Słupca oraz gmin: Lądek, Orchowo, Ostrowite, Powidz, Pyzdry, Słupca, Strzałkowo, Witkowo i Zagórów

Sąd Rejonowy w Turku obejmuje obszar właściwości dla miasta Turek oraz gmin: Brudzew, Dobra, Kawęczyn, Malanów, Przykona, Tuliszków, Turek, Władysławów.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze obejmujący obszar właściwości:

a) Sądu Rejonowego w Krośnie Odrzańskim - dla miasta Gubin oraz gmin: Bobrowice, Bytnica, Cybinka, Dąbie, Gubin,

Krosno Odrzańskie i Maszewo,

b) Sądu Rejonowego w Nowej Soli - dla miasta Nowa Sól oraz gmin: Bytom Odrzański, Kolsko, Kożuchów, Nowa Sól,

Nowe Miasteczko, Otyń i Siedlisko,

c) Sądu Rejonowego w Świebodzinie - dla gmin: Babimost, Bojadła, Kargowa, Lubrza, Łagów, Skąpe, Sulechów,

Szczaniec, Świebodzin, Trzebiechów i Zbąszynek,

d) Sądu Rejonowego we Wschowie - dla gmin: Sława, Szlichtyngowa i Wschowa,

e) Sądu Rejonowego w Zielonej Górze - dla miasta Zielona Góra oraz gmin: Czerwieńsk, Nowogród Bobrzański,

Świdnica i Zabór,

f) Sądu Rejonowego w Żaganiu - dla miast Gozdnica i Żagań oraz gmin: Brzeźnica, Iłowa, Małomice, Niegosławice,

Szprotawa, Wymiarki i Żagań,

g) Sądu Rejonowego w Żarach - dla miast Łęknica i Żary oraz gmin: Brody, Jasień, Lipinki Łużyckie, Lubsko, Przewóz,

Trzebiel, Tuplice i Żary.